Περί καπνίσματος 2 [Άργος, Χαρίλαος Λιάκος]

Και μια και πιάσαμε το κάπνισμα...
        Ο Τάκης Μαύρος, ο πατέρας μου, κουβάλαγε από την εποχή του 2ου ΠΠ, μια υποβόσκουσα φυματίωση, που τον ταλαιπωρούσε αραιά και πού. Αλλά η αγροτική ζωή, στην Πυργέλα (Αργολίδας) και η σκληραγωγία, την οποίαν ασκούσε στον εαυτόν του, τον κράταγε σε καλή κατάσταση.
        Αλλά κάπνιζε. Άνετα 2 πακέτα την ημέρα. Εμένα με "συνέφερε": τότε, ήμουν μικρό παιδί, όταν πηγαίναμε στο Άργος, ο πατέρας μου πήγαινε στα γραφεία του Στέλιου Ρόκιζα, του Ορέστη Μπούκουρα, των αδελφών Μαντά, και παραδίπλα στο καφενείο του Νίκου Μαυροειδή, να πιεί τον καφέ του, ν' ανταλλάξουν απόψεις και πληροφορίες και τα διάφορα θέματα, αγροτικά αλλά και πολιτικά, αλλά κυρίως να "πάρει γραμμή", όπως έλεγε! Και μ' έστελνε στο περίπτερο να του φέρω τσιγάρα, και δεν ζητούσε ποτέ τα ρέστα!
        Ήρθε μια στιγμή, που η υγεία του κλονίστηκε από το πολύ κάπνισμα. Πήγε στον γιατρό του, τον αείμνηστο Χαρίλαο Λιάκο, που ήταν ξάδελφός του, και θείος μου. Ένας ήπιος, χαμογελαστός άνθρωπος, θα έλεγα μετά από τόσα χρόνια και άγιος και σοφός.

   

Ο Χαρίλαος Λιάκος (αριστερά) κι ο Τάκης Μαύρος (άκαπνος πλέον) ανεβαίνει προς το Μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων, στην Αρτσίστα (σήμερα Αρίστη) το 1981.

        Τον εξέτασε, και του λέει: "ή κόβεις το τσιγάρο ή έχεις μια βδομάδα ζωή". Κοιτάχτηκαν σιωπηλά, μετά ο πατέρας μου κοίταξε τα τσιγάρα με τον αναπτήρα, που είχε ακουμπήσει στο τραπέζι, τα πήρε, τα ξανακοίταξε, και τα πέταξε στο καλάθι των αχρήστων. Κι από τότε δεν ξανακάπνισε...
        Χωρίς τσιγάρο, όμως, η ζωή ήταν ανυπόφορη κι ο εκνευρισμός προς όλους και προς τα πάντα αφόρητος. Οπότε, μια μέρα, δεν άντεξε άλλο, και ξαναπήγε στον Χαρίλαο.
- Δώσε μου κάτι, κάποιο φάρμακο, δεν αντέχεται αυτή η στέρηση.
Κι ο θείος και ξάδελφος Χαρίλαος του απάντησε:
- Πήγαινε σπίτι σου, συνέχισε να δουλεύεις, πάρε λίγο πασατέμπο, ή ένα κομπολόι, και κάνε υπομονή, ο οργανισμός σου θα ξεσυνηθίσει τη νικοτίνη.
        Βγαίνοντας, ο πατέρας μου δεν είχε μείνει ικανοποιημένος, και πήγε στο κοντινό ιατρείο του άλλου γνωστού Αργείου γιατρού, κι αυτός φίλος του, του αειμνήστου Ίναχου Κατσαρού. Ο γιατρός τον εξέτασε, και του έδωσε μια συνταγή με μια δεκαριά γραμμές- φάρμακα.
        Φεύγοντας από το ιατρείο του Κατσαρού, κοίταξε τη λίστα με δυσπιστία, και ξαναπήγε στο ιατρείο του Χαρίλαου. Το-και-το, διηγήθηκε στον Χαρίλαο την επίσκεψη στον Κατσαρό. Κι ο Χαρίλαος, όπως πάντα με ολύμπια ηρεμία, πήρε ένα μολύβι, και τη λίστα κι άρχισε να διαβάζει:
- το πρώτο δεν μπορείς να το πάρεις, γιατί έχεις αυτό - και διαγραφή της γραμμής
- το δεύτερο δεν μπορείς να το πάρεις, γιατί έχεις εκείνο - και διαγραφή κι αυτής της γραμμής
κι αυτό μέχρι την τελευταία γραμμή:
- αυτό (κάποιες ενέσεις), όντως είναι δραστικό, θα σε βοηθήσει, αλλά έχει μια σοβαρή παρενέργεια. Θα κάνεις κοιλιά, παχαίνει! 
Ο πατέρας μου συγκράτησε μόνο το πρώτο μέρος της φράσης, ενθουσιασμένος, πήγε κι έκανε τις ενέσεις, όντως του πέρασε ο εκνευρισμός, αλλά του έμεινε η κοιλιά, για κάποια χρόνια! 

Το κόψιμο του καπνίσματος έδωσε στον πατέρα μου άλλα 20 χρόνια ζωής, και η φωτογραφία παραπάνω τον δείχνει ν' ανεβαίνει αργά και σταθερά στο μονοπάτι, που οδηγούσε από την Αρτσίστα στο μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων. 

Περί καπνίσματος 1

Με ρωτάνε συχνά, αν έχω καπνίσει. Κι απαντώ: "μια μόνο φορά, και μια μόνο ρουφηξιά". Η απορία στα μάτια της/του συνομιλητή οδηγεί σε εξήγηση!

        Το 1984, καλοκαίρι, βρέθηκα στην Κωνσταντινούπολη, επισκέφθηκα την Αγία Σοφία, τη Δεξαμενή (ή Βασιλική Κινστέρνα), το Αρχαιολογικό Μουσείο, την Αγία Ειρήνη, το Μπλε Τζαμί (ή Τζαμί του Σουλτάν Αχμέτ), το τζαμί του Bayezid II, την πλατεία και τη λεωφόρο του Πέραν, και με το καραβάκι έφτασα μέχρι την Πρίγκιπο.

        Κάποια στιγμή, βρέθηκα και στο Τοπ Καπί, και για ξεκούραση κάθισα στην τσαγερία, που βρισκόταν μπροστά από το παλάτι. Κι ήπια ένα τσάι ατενίζοντας τον Βόσπορο, θέα μοναδική, στιγμή ζωής...

Ο Βόσπορος, από το Τοπ Καπί (πηγή).

    

    Δίπλα μας, λίγο πιο πέρα, καθόταν μια παρέα ντόπιων, κι ένας από αυτούς κάπνιζε ναργιλέ. Πρώτη φορά έβλεπα ναργιλέ εν χρήσει, και φαίνεται πως χάζευα παραπάνω απ' όσο έπρεπε... Κι ο καπνίζων, μ' ένα ευγενικό χαμόγελο, μου πρότεινε το τσιμπούκι. Ντράπηκα να του πω πως δεν καπνίζω, πήρα το τσιμπούκι, και ρούφηξα μια ρουφηξιά καπνό. Πνίγηκα, άρχισα να βήχω, γέλασαν όλοι τους αλλά με καλωσύνη, ανταλλάξαμε τα teşekkür ederim μας, κι επέστρεψα στην καρέκλα μου.

        Αυτή ήταν η μοναδική φορά, που κάπνισα - σε μια οικογένεια, όπου ο πατέρας μου κάπνιζε κοντά 2 πακέτα τσιγάρα κάθε μέρα (βλ. επόμενη ανάρτηση) και η θειά μου η Δέσποινα τουλάχιστον ένα, μέχρι την αποδημία της, στα 89 της... (αν είχε καλή παρέα για κουβέντα, άνοιγε και δεύτερο πακέτο!)

Φέρμορ, Κρήτη, Λατινικά και Οράτιος

Δυο ιστορίες που ενώνονται.
1. Στο κάποτε ενιαίο Γυμνάσιο, στο Παλαιό Φάληρο, προς τις τελευταίες τάξεις, ο φιλόλογος που μας έκανε Αρχαία (όχι ο γυμνασιάρχης μας, ο Β. Τόγιας) μας έβαλε να μάθουμε όσους στίχους μπορούσαμε από την α’ της Οδύσσειας. Κατάφερα να μάθω μέχρι το 

        ...οίκει έσαν, πόλεμόν τε πεφευγότες ηδέ θάλασσαν…

Αργότερα, έμαθα πως η «αποστήθιση» είναι μια εξαιρετική άσκηση για το μυαλό. Κι ο καθηγητής μας στο ΕΜΠ, ο αείμνηστος Ι. Μαραγκόζης, μας έδειξε αργότερα εμπράκτως σε τι χρησιμεύει να θυμάσαι μερικά βασικά πράγματα απ’ έξω…

2. Κάποια άλλη στιγμή, διάβασα πως η εκμάθηση των λατινικών, στα (υποθέτω καλά) αγγλικά σχολεία, γινόταν / γίνεται (?) σε επίπεδο που να μπορούν οι μαθητές να συνομιλούν στα λατινικά. Αργότερα, σε μια παρέα, μου είπαν πως σε κάποια πανεπιστήμια της Ευρώπης – τώρα είδα πως ισχύει και για μερικά άλλα, και στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες – η συγγραφή και η δημόσια εξέταση της διδακτορικής διατριβής γινόταν ή μπορεί ακόμα να γίνει στα λατινικά (ίσως θυμάται περισσότερα από εκείνη τη βραδυά η Λιλίκα).

3. Και τώρα η σύνθεση. Όταν ο Πάτρικ Λη Φέρμορ, μαζί με άλλους Έλληνες αντιστασιακούς, απήγαγε τον στρατηγό Kreipe, στην Κρήτη, τον μετέφεραν από δύσβατους δρόμους προς τα νότια παράλια της Κρήτης, για να τον πάνε στην Αίγυπτο. Ξενύχτισαν στο βουνό. Κι έτσι όπως ατένιζε το Λιβυκό πέλαγος, ο Kreipe άρχισε ν’ απαγγέλει ένα ποίημα στα λατινικά:

Vides ut alta stet nive candidum,
Soracte nec iam sustineant onus ...

Κι ο Φέρμορ, που τον άκουγε, συνέχισε την απαγγελία, κι αυτός στα Λατινικά:

Silvae laborantes geluque
Flumina constiterint acuto [1]

Και συνέχισε μέχρι το τέλος (από την ωδή ΙΧ.1 του Ορατίου). Ο Kreipe γύρισε, τον κοίταξε σιωπηλά, κι όπως ο Φέρμορ λέει στ’ απομνημονεύματά του, για 5 λεπτά ο πόλεμος είχε εξαφανιστεί κι ήσαν απέναντι ο ένας στον άλλον δυο Ευρωπαίοι, ισότιμα και εις βάθος καλλιεργημένοι.

[1]
Βλέπεις πώς στέκεται το Σώρακτο λευκό από το παχύ χιόνι
και τα ταλαιπωρημένα δάση δεν αντέχουν πια το βάρος
και τα ποτάμια έχουν σταματήσει
από τον δριμύ πάγο;

Πηγή: Μιχαλόπουλος Α.Ν. και Μιχαλόπουλος Χ.Ν., Ρωμαϊκή Λυρική Ποίηση, Οράτιος Carmina. Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράματα και Βοηθήματα, Αθήνα 2015.

Πρόσωπα χωρίς μάτια: πίνακες ζωγραφικής αλλά και φωτογραφίες από το μακρυνό παρελθόν

Μια πρόφατη ανάρτηση του Μίλτου Παντελιά (*) μου θύμισε μια κάπως λυπηρή οικογενειακή ιστορία.

Τίτλος (του Μίλτου): Η άρνηση της ύπαρξης του προσώπου, η επιθυμία να "σβηστεί" από τη μνήμη αλλά και η αποτροπή της εικόνας να "βλέπει" τους ζωντανούς, Τα μάτια είναι τα "παράθυρα της ψυχής"

Στις αρχές του 20υ αι., ο Χαράλαμπος Μαύρος (και όχι ΜαύρΑς, όπως ήταν το αρχικό επώνυμο της οικογένειας), καταγόμενος από το Κουτσοπόδι Αργολίδας και εγκατεστημένος από τη δεκαετία του 1880 στον Πειραιά, προσεγγίστηκε από την οικογένεια Μακρυπουκαμίσου, από την Πυργέ(λ)λα Άργους, και του πρότειναν - όπως συνηθιζόταν τότε - να παντρευτεί την Ελένη, κόρη του Γεωργίου Μακρυπουκαμίσου και της Δήμητρας (το γένος Κολλιγλιάτη). Η πρόταση έγιν ε δεκτή, έγινε η γνωριμία και οι σχετικές επισκέψεις, και προγραμματίστηκε ο γάμος.
        Τότε, συνέβη κάτι άγνωστο (ούτε ο πατέρας μου Τάκης Μαύρος ούτε κι εγώ καταφέραμε να μάθουμε τι) και η Ελένη έχασε το ένα της μάτι. Από συστολή, η Ελένη έστειλε στον Χαράλαμπο μιαν επιστολή, όπου τον απάλλασε από τη δέσμευσή του στον μελλοντικό γάμο, λόγω αυτής της "αναπηρίας" της. Ο Χαράλαμπος αρνήθηκε την επιστολή, ο γάμος έγινε κανονικά, το ζέυγος απέκτησε 3 παιδιά (τον Τάκη, τον Γιώργο και τη Δέσποινα), κι έζησαν ευτυχισμένοι μέχρι τον πρόωρο θάνατο της Ελένης, από τυφοειδή πυρετό, τον Σεπτέμβριο του 1931.
        Στη δεκαετία του 1920, ο Νίκος Μαύρος, ένας από τους αδελφούς του Χαράλαμπου, μετέβη κι εγκαταστάθηκε στο Αμβούργο της Γερμανίας, απ' όπου έστειλε διάφορα δώρα στην οικογένειά του Χαράλαμπου και του άλλου αδελφού τους, του Σωτήρη Μαύρα-Μαύρου, μεταξύ των οποίων και μια φωτογραφική μηχανή. Ο Τάκης Μαύρος, αρκετά μεγάλος πια, πήρε την φωτογραφική μηχανή κι άρχισε να αποτυπώνει εικόνες του Πειραιά, από τις βόλτες της οικογένεις στην εξοχή (το Παλαιό Φάληρο τότε ήταν η εξοχή για τους κατοίκους του Πειραιά), τα παραλιακά ταβερνάκια κ.ά. (αργότερα, θα πάρει την φωτογραφική μηχανή μαζί του στο Αλβανικό μέτωπο, τον Οκτώβριο του 1940, και στο αρχείο μας υπάρχουν κάποιες σχετικές φωτογραφίες). Από τα αρνητικά, τυπώνονταν μαυρόασπρες φωτογραφίες, που έχουν κιτρινίσει ελαφρά με το πέρασμα του χρόνου...
        Και τώρα η σχέση των παραπάνω με τους πίνακες του Μίλτου. Σε όσες φωτογραφίες εμφανίζεται η Ελένη Μακρυπουκαμίσου, λείπει το ένα μάτι της: όπως μου εξήγησε η μακαρίτισσα η θειά μου, η Δέσποινα, η μητέρα της έξυνε τη χάρτινη φωτογραφία με ένα μαχαιράκι κι εξαφάνιζε το ένα μάτι...

(*) Πηγή: https://www.facebook.com/miltos.pantelias/posts/pfbid0232TVVjpWFH5Pry1xSbZy8zbq6Zo4AUfyU4qQjoeWzUYht2cDFNUAsrbngCGSFKNvl

Ας είμαστε συγκεντρωμένοι...

Η εικόνα είναι εύγλωττη, και η λεζάντα της ίσως περιττή: Το τηλέφωνό μας έχει ήδη αντικαταστήσει το ρολόι, την φωτογραφική μηχανή, το ημερολόγιο και το ξυπνητήρι μας. Ας μην το αφήσουμε ν’ αντικαταστήσει και την οικογένειά μας [*].

Και θυμήθηκα έναν παλιό φίλο (Ευ.Λ.), που πριν από κοντά 40 χρόνια, όταν ήταν και ο Παναγιώτης αλλά και η κόρη του νεογέννητα, μου είπε μια ενδιαφέρουσα φράση: «όταν κάνεις κάτι με το μωρό, αφιέρωσε όλη σου την προσοχή σ’ αυτό και σε ό,τι κάνεις, μην χαζεύεις ή μην σκέφτεσαι άλλα πράγματα». Κι η Μπίλη, η μητέρα του Παναγιώτη, την ίδια εποχή, μου μετέφερε σχεδόν την ίδια φράση, από τα γραπτά κα τη διδασκαλία του Γκουρτζίεφ: «Όταν κάνεις κάτι, κράτα την προσοχή σου συγκεντρωμένη σ’ αυτό που κάνεις, μην αφήνεις το μυαλό σου να ταξιδεύει αλλού». 

[*] "Your cell phone has already replaced your watch, camera, calendar and alarm clock. Don’t let it replace your family": https://www.facebook.com/TruthTheory/photos. 

So long as men can breathe or eyes can see...

Shakespeare: Sonnet 18: Shall I compare thee to a summer’s day?

.

Shall I compare thee to a summer’s day?
Thou art more lovely and more temperate:
Rough winds do shake the darling buds of May,
And summer’s lease hath all too short a date;
Sometime too hot the eye of heaven shines,
And often is his gold complexion dimm'd;
And every fair from fair sometime declines,
By chance or nature’s changing course untrimm'd;
But thy eternal summer shall not fade,
Nor lose possession of that fair thou ow’st;
Nor shall death brag thou wander’st in his shade,
When in eternal lines to time thou grow’st:
So long as men can breathe or eyes can see,
So long lives this, and this gives life to thee.

(a short but most significant part read by Donald Sutherland)

Μνημαγωγά - fuel starvation στο Επταχώρι

Γράφει ο Στρατής, ένας καλός μας φίλος: "Σήμερα προσγειώθηκα με σβηστή μηχανή. Dead stick landing. ... Fuel starvation..."

και η μνήμη ξέθαψε μια μικρή περιπέτεια, πολλά χρόνια πίσω.

Ήταν μικρός ο Παναγιώτης, ίσως 3? 4? Ο πατέρας μου είχε ανεβεί στο Τσεπέλοβο με την Έμιλυ, και μας λέει "δεν έρχεστε κι εσείς"? Λέμε: πάμε!

Ξεκινάμε, γνωστό αλλά μακρύ το δρομολόγιο, Βέρ(ρ)οια, μετά στροφή προς τα βορειοδυτικά, Κοζάνη, Σιάτιστα, Νεάπολη, Πεντάλοφος, θα προσεγγίζαμε το Τσεπέλοβο από τα βόρεια. Καθώς περνάμε έξω από το Επταχώρι, κάνει ένα τρέμουλο η μηχανή και σβύνει! Ήξερα ότι είχα βενζίνη, αλλά γιατί έσβυσε??? Προσπάθησα, ξανά και ξανά, σταμάτησα μην μείνω κι από μπαταρία. Απόγευμα προς βράδυ, έξω από το χωριό (παράκαμψη, ευτυχώς πολύ κοντά στο χωριό), μ' ένα μικρό παιδί...

Πάμε στο χωριό, στην πλατεία, σκοτείνιαζε, λέμε "θα μείνουμε εδώ το βράδυ και βλέπουμε αύριο". Ο καφετζής μας βρήκε ένα δωμάτιο, μια κυρία ευγενική, μικρό δωμάτιο, διπλό κρεβάτι, τεράστιο πάπλωμα, ο μικρός κοιμήθηκε ανάμεσά μας - η καλύτερή του!

Την άλλη μέρα το πρωί, κατεβαίνω στο αυτοκίνητο, γυρίζω το κλειδί και παίρνει αμέσως μπρος!

Προσπαθήσαμε να πείσουμε τον Παναγιώτη να πιεί το ποτήριο γάλα - φρέσκο, κατσικίσιο, αχνιστό - αλλά αυτός ανένδοτος! "Όχι, μυρίζει"! Φύγαμε, φτάσαμε στο Τσεπέλοβο, βρήκαμε τον παππού μας, την επιστροφή δεν την θυμάμαι.

Αλλά! Μια μέρα (τότε), πήρα ένα ταξί για το σπίτι, πιάσαμε κουβέντα με τον οδηγό, του είπα την περιπέτεια, γυρίζει με κοιτάζει και μου λέει: "άνοιξες την τάπα της βενζίνης"? Τον κοιτάζω, το μυαλό σβούρα να προσπαθεί να καταλάβει τι μου λέει. Και κατάλαβα... Από τα χρόνια, από τα διάφορα χώματα όπου περιφερόταν το Τογιοτάκι, είχαν βουλώσει τα σωληνάκια εξαερισμού στο ντεπόζιτο της βενζίνης, και καθώς τράβαγε βενζίνη η αντλία, γινόταν σιγά-σιγά κενό. Η αντλία δεν άντεχε πολύ, κάποια στιγμή σταμάταγε!

Το έμαθα το μάθημά μου, από τότε όταν κάναμε κάποια στάση, άνοιγα την τάπα της βενζίνης - άκουγα το φσσσσσ που ρούφαγε αέρα - και την ξανάκλεινα - το κάνω ακόμα και σήμερα, όταν βρεθώ με μεγάλες ζέστες στον δρόμο για πολλές ώρες - δεν συμβαίνει συχνά, πια, δεν αντέχω την πολλή ζέστη...

Michel Serres : culture / παιδεία

Αν έχετε ένα καρβέλι ψωμί κι εγώ έχω ένα ευρώ, κι αν αγοράσω το ψωμί σας, θα έχετε σεις το ευρώ κι εγώ το ψωμί, και θα υπάρχει μια ισορροπία σ’ αυτή την ανταλλαγή: αρχικά, ο Α έχει ένα ευρώ κι ο Β ένα καρβέλι ψωμί, μετά ο Α έχει ένα καρβέλι ψωμί κι ο Β έχει το ευρώ. Μια τέλεια ισορροπία. Αν όμως έχετε [/ γνωρίζετε] ένα σονέτο του Verlaine ή το θεώρημα του Πυθαγόρα, κι εγώ δεν έχω τίποτα, και αν μου μάθετε αυτό που έχετε, στο τέλος αυτής της ανταλλαγής θα έχω το σονέτο ή το θεώρημα, αλλά θα τα έχετε κρατήσει κι εσείς. Στην πρώτη ανταλλαγή υπάρχει μια εμπορική ισορροπία. Στη δεύτερη περίπτωση υπάρχει μια αύξηση, κι αυτό είναι [η] παιδεία.

Si vous avez du pain, et si moi j’ai un euro, si je vous achète le pain, j’aurai le pain et vous aurez l’euro et vous voyez dans cet échange un équilibre, c’est-à-dire : A a un euro, B a un pain. Et dans l’autre cas B a le pain et A a l’euro. Donc, c’est un équilibre parfait. Mais, si vous avez un sonnet de Verlaine, ou le théorème de Pythagore, et que moi je n’ai rien, et si vous me les enseignez, à la fin de cet échange-là, j’aurai le sonnet et le théorème, mais vous les aurez gardés. Dans le premier cas, il y a un équilibre, c’est la marchandise, dans le second il y a un accroissement, c’est la culture.

Michel Serres (Γάλλος φιλόσοφος): https://www.babelio.com/auteur/Michel-Serres/3171/citations [13Ιαν2025]

Κι άλλο ένα μνημαγωγό

Είδα μια φωτογραφία, της Virginia T. Norwood (*), που σχεδίασε το σκάννερ για τον δορυφόρο της NASA Landsat στο τέλος της δεκαετίας του 1960.  

Κι ο λογαριθμικός κανόνας, που κρατά στα χέρια της, μου θύμησε το πάλαι ποτέ 1972, όταν στο ΕΜΠ, στο 1ο έτος, ήταν το μόνο επιτρεπόμενο - αλλά και υπαρκτό - μέσο υποβοήθησης για τους υπολογισμούς μας! Ήδη, το 1973, είχαν εμφανιστεί οι πρώτοι υπολογιστές τσέπης, από το 1974 και μετά εκτοπίστηκαν εντελώς οι λογαριθμικοί κανόνες. Κι εγώ κράτησα έναν για ανάμνηση! 

Το 1976-77, όμως, τελειώνοντας τη διπλωματική μας εργασία, βρεθήκαμε στο γραφείο του καθηγητή μας, του αείμνηστου Μαραγκόζη, στο υπόγειο του κτηρίου, 4-5 φοιτητές, είχαμε κάποια ερώτηση σχετικά με κάποιον υπολογισμό, μας λέει "υπολογίστε το τώρα", εμείς βγάλαμε από τις τσάντες τα υπολογιστάκια "τσέπης" κι ο Μαραγκόζης άνοιξε το συρτάρι στο γραφείο του κι έβγαλε τον λογαριθμικό κανόνα του. Η πρόκληση ήταν σημαντική! Αρχίσαμε να πληκτρολογούμε μανιωδώς, κι όταν σε λιγότερο από ~1 λεπτό τελειώσαμε τον κοιτάξαμε, μας κοίταξε, μας είπε το αποτέλεσμα, κι ελέγξαμε στο υπολογιστάκι ότι το δικό μας αποτέλεσμα διέφερε μόνο στο 2ο δεκαδικό ψηφίο (ασήμαντη διαφορά)... Τον κοιτάξαμε άφωνοι, μας χαμογέλασε με το γνωστό του φιλικό / πατρικό υπομειδίωμά του και πορευτήκαμε σιωπηλοί... 

(*) https://landsat.gsfc.nasa.gov/article/virginia-t-norwood-the-mother-of-landsat/https://landsat.gsfc.nasa.gov/article/virginia-t-norwood-the-mother-of-landsat/ 

Μνημαγωγά...

Καθώς μια φίλη μας έστειλε (σε μια παρέα φίλων) μια χαριτωμένη φράση, αρκετά επίκαιρη:

"... σας συμβουλεύω να προσέχετε πολύ τον εαυτό σας γιατί ανταλλακτικά για παλιά μοντέλα στην αγορά όπως εμείς δεν υπάρχουν",

βρέθηκα πολλά χρόνια πίσω, στα παιδικά μου χρόνια! Ο πατέρας μου (Τάκης Μαύρος) ζούσε σ´ ένα κτήμα, στην Πυργέλα Αργολίδας, σ´ ένα απλό αλλά βολικό και πολύ φιλόξενο σπίτι, περιτριγυρισμένο από πολλές πορτοκαλιές. Συχνά, τα σαββατοκύριακα, κατέφθαναν οι Αθηναίοι φίλοι του, που έβλεπαν αυτό το σπίτι σαν έναν μικρό επίγειο παράδεισο! Και οι ώρες μέχρι την αναχώρησή τους, την Κυριακή όσο πιο αργά μπορούσαν, πέρναγαν με συζητήσεις για την ιστορία, τις τέχνες, την πολιτική!

Μια τέτοια Παρασκευή είδα να καταφθάνει μια μαύρη κούρσα, τετράπορτη, με τα γνώριμα chevrons της Σιτροέν μπροστά! Βγήκε από μέσα μια οδηγός, με περισσή άνεση και θάρρος, χαιρέτησε και χαιρετίστηκε κι εντάχθηκε στην ήδη μαζεμένη παρέα. Κι εγώ, κάποια στιγμή, που οι άλλοι ήσαν απασχολημένοι, διακριτικά πλησίασα το αυτοκίνητο, άνοιξα την πόρτα του οδηγού όσο πιο αθόρυβα μπορούσα, και κάθισα στη θέση του οδηγού. Κούνησα δεξιά-αριστερά το βαρύ τιμόνι, δοκίμασα και τον λεβιέ ταχυτήτων, που διέφερε λίγο από τον λεβιέ που είχε το δικό μας Σιτροενάκι. Με πολλή ανικανοποίητη περιέργεια βγήκα, έκλεισα εξίσου αθόρυβα την πόρτα και πήγα να κάτσω στην άκρη αυτής της πολύβουης παρέας. Και κάποια στιγμή άκουσα αυτή την κυρία, που οι υπόλοιποι την προσφωνούσαν Ναταλία - αργότερα μου διευκρίνισε ο πατέρας μου πως ήταν η Ναταλία Μελά - να διηγείται πώς ταλαιπωριόταν, καθώς έψαχνε από γκαράζ σε γκαράζ της Γαλλίας να βρει εξαρτήματα για την παλιά Traction Avant της, το θρυλικό Σιτροέν των μακί στην κατοχική Γαλλία!

Καλή χρονιά να έχουμε, και το μυαλό μας, να μας φέρνει ωραίες αναμνήσεις από μια παραδεισένια ζωή, που φευ έφυγε και δεν θα ξαν´αρθει...

ΥΓ. Και πρόσθεσε η φιλτάτη Μαριέλλα :

Είμαι μάρτυρας αψευδής του Παραδείσου εκείνου.

Με τις μυρωδιές από τις πορτοκαλιές και τα μαγειρέματα στη μικρή κουζινούλα. Έμπαιναν οι κυρίες και μαγείρευαν ό, τι υπήρχε γιατί κανείς δεν ήθελε να φύγει και να πάει σε μια ταβέρνα. "πού να πάμε;" έλεγε ο μπαμπάς σου, "ας κάτσουμε εδώ και θα σας έχουμε βασίλισσες ". Και οι "βασίλισσες" περνούσαν ώρες στην κουζίνα και στο πλύσιμο των πιάτων ; Ποιος θα έχανε τέτοια ατμόσφαιρα με τις καταπληκτικές συζητήσεις μπροστά στο τζάκι;

Κάποτε διαφημίστηκε στην παρέα ότι θα φάμε σκαντζόχοιρο (κάποιος είχε τάξει στον μπαμπά σου τέτοιο πεσκέσι.) Ο σκαντζόχοιρος δεν ήρθε και ο μπαμπάς σου χλωροφόρμισε μια κότα (για να μπορέσει να τη σφάξει!!!), μάζεψε και χόρτα και η μαμά μου την έφτιαξε με τη συνταγή που της έδωσε κοκκινιστή με τα χόρτα στην κατσαρόλα, όπως την έκανε η γιαγιά σου. Έγινε μεγάλο γλέντι με χορό και πολύ τραγούδι. Έπεσε και πολύ γέλιο καθώς η παρέα εξακολουθούσε να νομίζει ότι τρώει σκαντζόχοιρο και βέβαια τότε ούτε υπόνοια ότι κάποτε θα χρειαζόμαστε ανταλλακτικά.

Αλλά , ... έτσι ή αλλιώς είμαστε πλούσιοι από εξαιρετικές αναμνήσεις, τόσο αγαπητικές. Καλή χρονιά !!!

Λεωνίδας Στεργίου : αποχαιρετισμός...

Με τον Λεωνίδα συναντηθήκαμε το φθινόπωρο του 1972, νεοεισαχθέντες στη Σχολή Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ. Ταιριάξαμε γρήγορα, ήταν κι αυτός γαλλόφωνος (καθότι απόφοιτος του Λεοντείου Λυκείου Πατησίων, του άρεσαν οι τέχνες περίπου όπως κι εμένα. Περάσαμε πολλές ώρες στο "καταφύγιό" του, στο βάθος της αυλής στο πατρικό του σπίτι, στα Ιλίσια. Κι ο φιλικός δεσμός μας κράτησε 52 χρόνια.

Μετά την αποφοίτησή μας, το καλοκαίρι του 1977, βρέθηκε στην Toulouse, με υποτροφία της Γαλλικής Κυβέρνησης, όπου εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή στο Laboratoire de Génie Chimique (ενσωματωμένο σήμερα στο Institut National Polytéchnique de Toulouse).

Τελειώνοντάς την, ο καθηγητής του τού πρότεινε να παραμείνει στη Γαλλία και να εργασθεί μαζί του, αλλά ο Λεωνίδας προτίμησε να επιστρέψει στην Ελλάδα και να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία. Παρά την πολύχρονη σχέση του με τη γαλλική γλώσσα ο στρατός του έδωσε ειδικότητα μεταφραστή αγγλικών!

Λίγο πριν την επίσημη απόλυσή του από τον στρατό, προσλήφθηκε στην εταιρεία Viochrom του Αθανασίου Γκέρτσου (*). Θυμάμαι την ταραχή του, 2-3 μήνες μετά την πρόσληψή του, όταν τον συνάντησα. Παρά το ότι ήταν χημικός μηχανικός, και μάλιστα με εξαιρετική γνώση και εμπειρία στον σχεδιασμό χημικών συσκευών, του είχαν αναθέσει να σχεδιάσει και κατασκευάσει την καινούργια καμινάδα του εργοστασίου! Τη νύχτα της παραμονής της έναρξης λειτουργίας της, την πέρασε κάθιδρος κι ανήσυχος, ενώ ένας δυνατός αέρας λυσσομανούσε . "Κι αν πέσει?", αναρωτιόταν, όπως μου εκμυστηρεύθηκε μετά! Αλλά όλα πήγαν καλά! (**).

H Procter and Gamble - μέσω της Viochrom - είχε ήδη εισέλθει στην ελληνική αγορά και είχε ιδρυθεί η PG HELLAS A.E. Η εταιρεία μεσουρανούσε και ο Λεωνίδας, από το αρχικό τμήμα πρόσληψης του στο R&D, έγινε Τεχνικός Διευθυντής, και όταν η εταιρεία εξαγοράσθηκε από την Yorkshire Group ανέλαβε τα καθήκοντα του Γενικού Διευθυντή. Από όλες τις θέσεις ευθύνης έχαιρε της απεριόριστης εκτίμησης της οικογένειας Γκέρτσου και ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στον εργασιακό του χώρο. Όταν η Yorkshire αποφάσισε να κλείσει το 1999 το εργοστάσιο και να προβεί σε απολύσεις, ο Λεωνίδας προτίμησε να αποχωρήσει γιατί δεν άντεχε να αντικρύζει τους παλαιότερους εκ των εργαζομένων να βρίσκονται ξαφνικά χωρίς δουλειά.

Μεταπήδησε σχεδόν αμέσως στην Raycap, προσαρμοσμένος πλήρως σε νέο αντικείμενο εργασίας, χάρις στις πολύπλευρες γνώσεις του. Παρέμεινε στην εταιρεία αυτή 10 χρόνια μέχρι την απόλυσή του μαζί με άλλους 7 εργαζόμενους στην αρχή της οικονομικής κρίσης και 5 χρόνια πριν τη συνταξιόδοτησή του. Στη συνέχεια εργάσθηκε στην εταιρεία enia από όπου και τελικά συνταξιοδοτήθηκε.

Σημείο της προσωπικής αξίας, γνώσης και ικανότητας του Λεωνίδα ήταν η πρόσκληση,που του απηύθυνε τα πρώτα επαγγελματικά του χρόνια ο Ιάκωβος Βασάλος, τότε πρόεδρος του Τεχνολογικού Πάρκου Θεσσαλονίκης, να ενταχθεί στο ερευνητικό προσωπικό τους. Ο Λεωνίδας το σκέφθηκε, το συζήτησε με την Αριέλα, σύντροφο, σύζυγο και μητέρα των τριών παιδιών του, της Εύας, του Κωστή και της Στέλλας, αλλά στο τέλος προτίμησε να μείνει στην Αθήνα.

Κάποια στιγμή, ο Λεωνίδας αγόρασε ένα παλιό εγκαταλελειμμένο σπίτι στα Στύρα με λίγη γη. Κι ο μέχρι τότε "βέρος" Αθηναίος αστός, μεταμορφώθηκε εν μέρει σε γεωργό, στέλνοντάς μας φωτογραφίες από υπέροχα χρωματιστά προϊόντα και του ίδιου να κλαδεύει, να ποτίζει, να ξεχορταριάζει, και να ευχαριστιέται τις καλές πλευρές της αγροτικής ζωής.

Μεταξύ της αστικής ζωής στην Αθήνα και της αγροτικής ζωής στην Εύβοια, χάρηκε το μεγάλωμα, την ενηλικίωση και την επαγγελματική πορεία των παιδιών του! Και είχε τη μεγάλη χαρά να δει να γεννιούνται και οι δύο εγγονές του, η Μαξιμίνα και η Αριάδνη.

Η ζωή, δυστυχώς, του επιφύλαξε ένα δύσκολο τέλος. Αλλά το έζησε με περισσή αξιοπρέπεια και εγκαρτέρηση, στην αρχή κρατώντας μια επίφαση ελπίδας, και μετά καταλαβαίνοντας το επερχόμενο τέλος... Δεν είναι ο μόνος, ή ο πρώτος, που μας αφήνει. Απλώς, αφαίρεσε και αυτός άλλη μια ψηφίδα από το μωσαϊκό, που είναι η ζωή του καθενός μας, αφήνοντας ένα κενό, που δεν θ´ αναπληρωθεί ποτέ. Μας μένει μόνο η σκέψη ότι ίσως πρόλαβε, λίγο πριν το τέλος, να καταλάβει πόσο, με τη ζωή του, έγειρε τη ζυγαριά προς τη μεριά του καλού.

(*) γνωστή στα ελληνικά νοικοκυριά για τα δημοφιλή προιόντα της Tide, Jet, Ariel και άλλα.

(**) Τελικά η καμινάδα αποξηλώθηκε και πουλήθηκε προφανώς για scrap, όταν δυστυχώς το εργοστάσιο, αν και κερδοφόρο, έκλεισε το 1999.

Μοριάς - Morée

Διαβάζω την πρώτη εισαγωγή στο Ημερολόγιο του Ταξιδιού από το Παρίσι στα Ιεροσόλυμα (Itinéraire de Paris à Jérusalem) του François-René de Chateaubriand (*), όπου λέει, μεταξύ άλλων, ότι ο Roger o 1ος, βασιλιάς της Σικελίας, μετέφερε στο Παλέρμο τους Αθηναίους τεχνίτες, που ήσαν ειδικοί στη σηροτροφία, περί το 1130. Κι ότι περίπου αυτή την εποχή άλλαξε το όνομα της Πελοποννήσου σε Μοριάς, αφού με αυτό το όνομα πια αναφέρεται από τον ιστορικό Νικήτα. Πιθανολογεί ότι το όνομα αυτό δόθηκε από τις μουριές, που χρειάστηκε να φυτευτούν στην Πελοπόννησο για να τροφοδοτήσουν τους μεταξοσκώληκες, για τις αυξημένες ανάγκες σε μετάξι της ευρωπαϊκής Δύσης.

Roger Ier, roi de Sicile, transporta à Palerme les artisans d’Athènes, habiles dans la culture de la soie. C’est à peu près à cette époque que le Péloponèse changea son nom en celui de Morée ; du moins je trouve ce nom employé par l’historien Nicétas. Il est probable que les vers à soie venant à se multiplier dans l’Orient, on fut obligé de multiplier les mûriers : le Péloponèse prit son nouveau nom de l’arbre qui faisait sa nouvelle richesse.

𝑆𝑖 𝑛𝑜𝑛 𝑒̀ 𝑣𝑒𝑟𝑜, 𝑒̀ 𝑏𝑒𝑛 𝑡𝑟𝑜𝑣𝑎𝑡𝑜, όπως έλεγε συχνά ο Τάκης Μαύρος

.

(*) https://fr.wikisource.org/wiki/Itinéraire_de_Paris_à_Jérusalem

Τάκης Μαύρος : Παλαμήδι (1988, 2024)

Το 1988 ο Τάκης Μαύρος (πατέρας μου) ετοίμασε κι εξέδωσε ένα μικρό βιβλίο με θέμα το Παλαμήδι, στο Ναύπλιο: την οχύρωσή του από τους Ενετούς, την κατάληψή του στη συνέχεια από τους Τούρκους και την τελική κατάληψη από τους Έλληνες. 

Το βιβλίο, με μερικές πιο πρόσφατες φωτογραφίες και διορθωμένα κάποια μικρά λάθη, είναι διαθέσιμο σε όσους ενδιαφέρονται για το Παλαμήδι, στη σελίδα με τις δημοσιεύσεις του Τάκη Μαύρου: Τάκης Μαύρος - Takis Mavros.

Φεύγουν, ένας-ένας, οι φίλοι... Βασίλης Σπυρόπουλος (Θεσσαλονίκη 5 Αυγ 1953 - Αθήνα 25 Σεπ 2024)

Τον γνώρισα στο 2ο Δημοτικό Σχολείο, στο Παλαιό Φάληρο (*). Η γνωριμία έγινε μια μακρόχρονη φιλία. Μεγαλύτερος μου, μια χρονιά, συμπορευθήκαμε στο Δημοτικό, και μετά στο Γυμνάσιο.

 

Μπήκε στο Φυσικό της Αθήνας, περάσαμε τα χρόνια της χούντας. Στη μεταπολίτευση (καλοκαίρι του 1974) τον βρήκα στο CERN, στη Γενεύη.

Συνέχισε τις σπουδές του στη Χαϊδελβέργη, πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα (το 1982), και μετά από πολλές θέσεις και χρόνια έγινε καθηγητής στο ΤΕΙ Αθήνας, σήμερα Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής (**).

Τα χρόνια πέρασαν. Παντρεύτηκε τη Νότα Διακουμή, απέκτησε 2 γιούς, τον Τάκη και τον Ηλία, κι ευτύχησε να γνωρίσει και 2 εγγονές!

Το πρόωρο τέλος ήρθε μετά από μια ολιγόχρονη επιπλοκή χρονίου νοσήματος.

Ας τον θυμόμαστε για το γέλιο του, για την καλή του διάθεση, για τις καλές στιγμές που χάρισε σε όσους βρέθηκαν κοντά του...

.

(*) τότε που ήταν ακόμα τα 2 μονόροφα κτήρια.

(**) Επαγγελματική & ερευνητική πορεία:

- 1974: CERN, ISR Division, Ελβετία-Γαλλία.

- 1976-1982: Ακτινολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπ. Χαϊδελβέργης.

- 1978-1981: Ινστ. Κλινικής Χημείας, Νοσοκ. Μάννχαϊμ, Ιατρική Σχολή Πανεπ. Χαϊδελβέργης.

- 1984-1987: Προϊστάμενος Τμήματος Ιατρικού Εξοπλισμού της ΔΕΠΑΝΟΜ, Αθήνα.

- 1987-1988: Ευρωπαϊκό Γραφείο Ευρεσιτεχνιών, Μόναχο, Γερμανία.

- 1987: Καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών Βιοϊατρικής του ΤΕΙ Αθήνας (σήμερα Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής).

- 1990-1995: Ινστιτούτο Επιταχυντικών Συστημάτων και Εφαρμογών, Παν. Αθηνών και ΕΜΠ.

- 1990 – : Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης.

- 1991: Ακτινολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπ. Χαϊδελβέργης.

- 1993: Εθνικό Ινστιτούτου Πυρηνικής Φυσικής (NIKHEF), ‘Αμστερνταμ, Ολλανδία.

- 1994: Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ινστιτούτο Φυσικής Πλάσματος, Ηράκλειο.

- 1994: Επισκέπτης Καθηγητής, Εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής (NPL), Πανεπιστήμιο Illinois (UIUC), Urbana-Champaign, IL, ΗΠΑ.

- 1997: Επισκέπτης Καθηγητής, Harvard Medical School, Brigham and Women’s Hospital, Department of Radiology, Decision Systems Group, Boston MA, ΗΠΑ.

Πριν την τηλεόραση, το διαδίκτυο και τα reels...

Η φιλτάτη Μαριέλλα - τελικά, είναι η φύλαξ-άγγελος αναμνήσεων από τα παιδικά μου χρόνια - θυμήθηκε μιαν επίσκεψη στο σπίτι μας, στο Παλαιό Φάληρο. "... στη γιορτή σου, συγκέντρωση στο σπίτι σας στο Π. Φάληρο, στη μπροστινή βεραντούλα, η [θειά μου] Δέσποινα μας διάβασε ένα γαλλικό διήγημα με τίτλο 'Ο Άλλος'... και πάλι άνοιξε ένα πορτάκι στις αναμνήσεις! 

Τότε, δεν υπήρχε στο σπίτι τηλεόραση, και η μόνη (επιτρεπτή) διασκέδαση ήταν το διάβασμα. Που πάντα γίνεται πιο ενδιαφέρον όταν το μοιραζόμαστε με την οικογένειά μας, με την παρέα μας, με τους φίλους μας (μερικές φορές μέχρι να τους πρήξουμε...). (*) Κι αν νόμιζαν οι επισκέπτες ότι θα γλύτωναν, ήσαν πολύ γελασμένοι! Εδώ έχουμε και τρανό πειστήριο: βράδυ, στη "δυτική" αυλή, ο ξάδελφος Κωστής Μακρής και κάποιοι άλλοι νεαροί επισκέπτες, μαζί με τον γράφοντα, διαβάζουν, μέχρι να ετοιμαστεί το βραδυνό γεύμα στην κατσαρόλα (**) στη φουφού, κάτω από το βλέμμα του πατέρα μου Τάκη Μαύρου

(*) Προ ημερών, πολύ πρόσφατα, ο Παναγιώτης θυμήθηκε κάποιο μεσημέρι, στην Πυργέλα, κάτω από τις 2 πορτοκαλιές, να τους διαβάζω ένα απόσπασμα από τη βιογραφία του J.K. Galbraith... Και δεν θυμάμαι τίποτ' απολύτως! 

(**) Στη κλεπτική "λαίλαπα", που σάρωσε την ελληνική επαρχία μετά το 1990, κάποιοι έκριναν σκόπιμο να κλέψουν αυτή την κατσαρόλα, λάφυρο του πατέρα μου από τον 2ο ΠΠ... 

Με αφορμή ένα ποίημα...

Η καλή και παιδική μου φίλη Μαριέλλα μου έστειλε ένα ποίημά της. Και ξεσήκωσε μια θύελλα από εικόνες κι αναμνήσεις! Αλλά πρώτα το ποίημα.

- - -

Αναπαύομαι

Ξεπλένω τη λύπη στη θάλασσα

Αφήνομαι στη θωπεία των γαλάζιων της

.

Καταφεύγω στα περιβόλια των παιδικών μου χρόνων

Ολόφορτες πορτοκαλιές,

ένα πανύψηλο καβάκι να μετράει την ηλικία των παιδιών,

μια στέρνα με νούφαρα

κι ακουμπισμένη στον τοίχο μια σιδεριά,

μαζεμένη από την γκρεμισμένη Ακροναυπλία για να μην ξεχάσουμε.

.

Βγαίνω στο κατώφλι

Ήχοι της θάλασσας

Ήχοι των φυλλωμάτων

Ήχοι παλιών καλοκαιριών

Κουβέντες για ποιητές

Αντιρρήσεις και συμφωνίες για όλα

για την πολιτική ή το μεσημεριανό φαγητό, ας πούμε.

Όλα εδώ όπως τότε.  

.

(Πούντα, Ιούλιος του ’20)

.

- - -

Κι ήρθαν οι εικόνες από το μακρυνό παρελθόν...

.

Εικόνα 1η. Ο πατέρας μου (Τάκης Μαύρος) με τον πατέρα της (Μανώλη Κορακάκη), καθισμένοι στην Πυργέλα κάτω από τις πορτοκαλιές στην «ανατολική» αυλή (για τις πρωινές και μεσημεριανές ώρες), το βράδυ περνούσαμε στην άλλη πλευρά του σπιτιού, στη «δυτική» αυλή. Ή σε βόλτες, πολύ πριν την εποχή μου (ο Μανώλης Κορακάκης με στολή, άρα είμαστε στην περίοδο του 2ου ΠΠ), αλλά και αργότερα, σε εκδρομές είτε στην Αττική ή στα Καλάβρυτα...

.

Εικόνα 2η. Το κάγκελο της Ακροναυπλίας. Τον Φεβρουάριο του 1966 έκλεισαν οριστικά, το κτήριο εγκαταλήφθηκε, ερήμωσε. Μερικές φορές, για να ξεσκάσω, έφευγα από το κτήμα, στην Πυργέλα, έβγαινα στη δημοσιά κι έπαιρνα το διερχόμενο λεωφορείο από το Άργος και πήγαινα στο Ναύπλιο, όπου περπατούσα μέχρι να βραδυάσει... Σε μια από αυτές τις βόλτες ανέβηκα στην Ακροναυπλία, βρήκα τις πόρτες ανοικτές, και περπάτησα μέσα στους διαδρόμους και τα άδεια πια κελλιά...  Το 1971 η τότε «εθνοσωτήριος» κυβέρνηση της χούντας αποφάσισε να τις γκρεμίσει. Ο πατέρας μου πρόλαβε και πήρε ένα από τα κάγκελα από τα παράθυρα (εικόνα). Έμεινε στο κτήμα μας αρκετά χρόνια, κάποια στιγμή αναζητήσαμε κάποιον φορέα για την (δια)φύλαξή του, τελικά το δώρισε (αν θυμάμαι σωστά) στο Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα – κι αγνοώ την παραπέρα τύχη του...

Ευχαριστώ σε, ω φίλη! 

... νιώθω φιλοξενούμενη εδώ, στο σπίτι τους

Διάβασα με ενδιαφέρον και μια κάποια υπόκωφη στενοχώρια το άρθρο της Λίζυς Τσιριμώκου για το σπίτι των γονιών της (*). Και ξανάζησα το καλοκαίρι του 2002, μέσα σ' έναν αφόρητο καύσωνα, που άδειασα το διαμέρισμα του πατέρα μου στο Ναύπλιο... Ακολούθησαν κι άλλα διαμερίσματα, όλα στενάχωρα, αλλά είχα γίνει ήδη πάρει κάποιαν απόσταση, καθώς ο ένας νεκρός διαδεχόταν τον άλλον... 

Αλλά από το άρθρο της συγκρατώ μια φράση, που κρύβει άρρητον πολύ πόνο... "Ακόμα νιώθω φιλοξενούμενη εδώ, στο σπίτι τους, όχι το σπίτι μου".  Και θυμήθηκα μ' ένα σφίξιμο στην καρδιά τις δυο φορές που ένιωσα ακριβώς αυτό... Έφηβος... Μετά από διαφωνίες για ασήμαντα θέματα και τις δυό φορές... 

Αλλά είναι ίσως απαραίτητη αυτή η στιγμή, στη ζωή του καθενός μας. Κάπου εχω διαβάσει ότι για ν' αποχωριστείς κάποιον, πρέπει να θυμώσεις μαζί του, να τσακωθείς... Κι ο θάνατος είναι κι αυτός ένας τέτοιος αποχωρισμός... 

(*) https://www.efsyn.gr/nisides/anoihto-biblio/442911_moni-sto-spiti-dyo-kalokairia

La délégation algérienne a lancé des fleurs dans la Seine (26/07/2024) - Γιώργος Μακρής

1. Μια συμβολική κίνηση - την 1η μέρα των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι, 26 Ιουλ 2024 - που μάλλον πέρασε χωρίς να γίνει ευρύτερα αντιληπτή: « La délégation algérienne a lancé des fleurs dans la Seine, pour rappeler les centaines d’Algeriens jetés dans la Seine le 17 octobre 1961 lors de la repression de la maniféstation pacifique d'Algériens organisée à Paris par la fédération de France du FLN, dans un contexte de guerre d'indépendance algérienne ».

Μεταφράζω ελεύθερα: η αντιπροσωπεία με τους αθλητές, τους συνοδούς και τους παράγοντες της Αλγερίας, καθώς έπλεε στον Σηκουάνα, στην τελετή των εγκαινίων, έριξε λουλούδια στο ποτάμι, σε ανάμνηση των νεκρών της 17ης Οκτωβρίου 1961. Εκείνο το βράδυ, η αστυνομία (CRS) σκότωσε πολλούς (υποθέτω Αλγερινούς) συμμετέχοντας στη διαδήλωση για την ανεξαρτησία της Αλγερίας και έριξε τα σώματά τους στον Σηκουάνα, και την άλλη μέρα το πρωί ο κόσμος αντίκρισε ένα απαίσιο θέαμα...  

2. Στη διαδήλωση αυτή συμμετείχαν και πολλοί συμπαθούντες σ’ αυτή την προσπάθεια των Αλγερινών, μεταξύ τους κι ο θείος μου, ο Γιώργος Μακρής (*), γνωστός Αθηναίος φιλόσοφος. Έφαγε κάμποσο ξύλο και κατέληξε στο νοσοκομείο, με διάσειση. Αργότερα επέστρεψε στην Αθήνα, αλλά κάτι είχε μείνει από κείνον τον ξυλοδαρμό, και στην οικογένεια δημιουργήθηκε η εντύπωση πως ίσως από εκείνο το τραύμα επηρεάστηκε αρνητικά κι ότι αυτό τον οδήγησε, μερικά χρόνια αργότερα, στην αυτοκτονία... 

(*) Περισσότερα για τον Γιώργο Μακρή εδώ: 

-  «Γιώργος Μακρής (1923-1968), Εμείς οι Λίγοι»:  https://www.poiein.gr/2006/05/15/aethnaio-iaentho-aiasso-ie-essaie/

- Γιώργος Μακρής…Ποιητής, Ρέμπελος, Αρνητής της Ρουτίνας, Αντιρρησίας των Γραμμάτων: https://imaginistes.wordpress.com/2018/10/07/γιώργος-μακρής-ποιητής-ρέμπελος-αρνη/

- Bookreads: Ο Γιώργος Β. Μακρής ήταν ένα κρυμμένο διαμάντι της εγχώριας λογοτεχνίας:  https://www.cnn.gr/style/politismos/story/337015/bookreads-o-giorgos-v-makris-einai-ena-krymmeno-diamanti-tis-egxorias-logotexnias

Το κούτσουρο της Κερνίτσας

Στη ζωή έρχεται μια μέρα που σκεφτόμαστε πως πρέπει να ξεπληρώσουμε το καλό, που μας έκαναν. Και πριν απ' όλα, οι γονείς. Έτσι κι εγώ, μετά από πολλά χρόνια, είπα να κάτσω να ξεκαθαρίσω τα ημερολόγια του πατέρα μου Τάκη Μαύρου, από τις επισκέψεις του στα διάφορα μοναστήρια. Προς το παρόν, καταγραφή των μοναστηριών. Σκέφτηκα να αναρτώ ενίοτε κάποια περίεργα ή/και ενδιαφέροντα "ευρήματα" από αυτό το ξεφύλλισμα και καταγραφή.

Σημερινό δώρο, από τη Μονή της Παναγίας Κερνίτσης (σύμφωνα με το ημερολόγιο (τετράδιο #2), ο ΤΜ το επισκέφθηκε στις 13 Ιουν 1970) το "κούτσουρο της Κερνίτσας", όπου "έδεναν τα πόδια των τρελλών ώσπου να γίνουν καλά".

Φαίνεται πως η Μονή είχε τη φήμη ότι θεράπευε τους τρελλούς...

Πετραδάκια "μνημαγωγά"

Λίγη ώρα μείναμε στην παραλία Δεξ(ι)ά, στην Ιθάκη, απόγευμα, φυσούσε πουνέντης και το κύμα που ερχόταν από την απέναντι Σάμη ήταν κάπως ενοχλητικό. Χαζεύοντας τα χαλίκια, είδα κάποια, που μου φάνηκαν περίεργα, μάζεψα τρία από αυτά. 

Κι ως άλλα "μνημαγωγά", με έφεραν 50+ χρόνια πίσω, στο 1ο έτος της Σχολής Χημικών Μηχανικών στο ΕΜΠ. Εκεί όπου, ανάμεσα σε άλλα μαθήματα, είχαμε κι ένα "περίεργο", που δεν μπορούσα τότε να καταλάβω τη χρησιμότητά του στον κλάδο της Χημικής Μηχανικής, που είχα αρχίσει να σπουδάζω: την Ορυκτολογία, που μας δίδασκε ο καθηγητής της Σχολής Μεταλλειολόγων και Μεταλλουργών Μηχανικών του ΕΜΠ Σ.Σ. (Στυλιανός Σάββας) Αυγουστίδης [*]. Άκουγα τ' ανέκδοτα, που μας έλεγε, για την εποχή που είχε θητεύσει στην Αιθιοπία του Χαϊλέ Σελασιέ, αλλά από τα υπόλοιπα δεν καταλάβαινα τίποτα. Τρομάρα μου... Όταν, χρόνια αργότερα, κοιτώντας λίγο πιο προσεκτικά τα πρανή των δρόμων, στις εκδρομές μου στα ελληνικά βουνά και λαγκάδια, άρχισα ν' αναρωτιέμαι για το τι ήταν τα πετρώματα που έβλεπα. Και μετάνιωσα πολλές φορές που τότε, όταν μίλαγε ο Αυγουστίδης, αυτιά μεν είχα αλλά δεν άκουγα... Πίσω στα "πετραδάκια". 

Πέτρες απλές δεν είναι, αλλά τι μπορεί να είναι? Ευτυχώς, υπάρχει το διαδίκτυο, και πολύ γρήγορα έβγαλε την πληροφορία. Απολιθώματα σφουγγαριών... Ποιας εποχής δεν ξέρω, ας μιλήσουν οι γνώστες... Αλλά πιο πολύτιμη ήταν η μνημαγωγή δράση τους... 

.

[*] (1931-2001) Αποφοίτησε το 1953 από το Πανεπιστήμιο του Durham της Αγγλίας και πήρε το διδακτορικό του το 1956 από το Πανεπιστήμιο του Αμβούργου της Γερμανίας. Επί 10 έτη εργάστηκε στο υπουργείο Ορυχείων της Αιθιοπικής Κυβέρνησης, οργάνωσε τη Σχολή Γεωλόγων εκεί και εξερεύνησε μερικές από τις πιο δύσκολες περιοχές της γης, όπως η Ντανακίλι Ντεπρέσσιον, στα σύνορα του Σουδάν καθώς και το φαράγγι του Κυανού Νείλου.

Σκαλιά

Περπατώντας και χαζεύοντας, είδα πρώτα τα μοντέρνα σκαλιά, καθαρά, περιποιημένα, αλλά άχαρα... και μετά πρόσεξα δίπλα τους τα παλιά, διακριτικά, αθόρυβα, χορταριασμένα, στράτα προς την πάνω γειτονιά, με την πατίνα τους, με τη "μνήμη" των τόσων πατημάτων...

Και την άλλη μέρα, στο παλάτι του Οδυσσέα, κι άλλα σκαλιά - αυτά κι αν έχουν "μνήμες" από τρεχάματα, από κουβαλήματα...

 

Στο παλάτι του Οδυσσέα

Παίρντας έναν στενό δρόμο, προσεγγίσαμε τον αρχαιολογικό χώρο με το λεγόμενο παλάτι του Οδυσσέα. Και θυμήθηκα (στο περίπου) τους στίχους της Οδύσσειας (ραψ. ρ):  

Στο μεταξύ ξεκίνησαν να πάνε [1] στην πόλη / ο Οδυσσέας κι ο θείος χοιροβοσκός — πρόλαβε όμως ο χοιροβοσκός να του μιλήσει, της συντροφιάς του ο πρώτος: 

«Ξένε, αφού το αποφασίζεις σήμερα να πας στην πόλη — / ... ο Οδυσσέας απάντησε: 

«... δώσε μου μόνο, αν πρόχειρο σου βρίσκεται, κάποιο κομμένο στειλιάρι [2] , να στηριχτώ· κι εσείς το λέτε, ο δρόμος είναι ανώμαλος / 

Κι όταν τον δρόμο περπατώντας, όλο κοτρόνες και στροφές / κόντεψαν πια στην πόλη, βρέθηκαν σε μια κρήνη, / καλοχτισμένη και καλλίρροη, από όπου οι άνθρωποι της πόλης έπαιρναν νερό. / ... / έπεφτε γάργαρο νερό ψηλά από βράχο, όπου έστεκε βωμός στις Νύμφες χαρισμένος, / κι όλοι οι διαβάτες προσπερνώντας έκαναν προσφορές.

[1] στη μετάφρ. (Μαρωνίτη) λέει "κατεβούν", αλλά εδώ σκαρφαλώνουμε προς το παλάτι... 

[2] στη μετάφρ. (Μαρωνίτη) λέει "ρόπαλο", αλλά η λέξη σήμερα έχει άλλη έννοια, δεν είναι ξύλο για περπάτημα... 

Πομόνες και αναμνήσεις

 #1

Ένα βιντεάκι που αλίευσα στο διαδίκτυο (πηγή: w62739 Döuyin) μου θύμισε τα παιδικά μου χρόνια στην Πυργέλα Αργολίδας. Ο ιμάντας, που κινούσε την "πομόνα" (αντλία) κοβόταν κάθε τόσο κι έπρεπε να ξανασυνδεθεί με μια πρωτόγονη μορφή zip! Το νερό από την πομόνα έπεφτε σε μια λιμνούλα, που είχε κυπρίνους (φερμένους από τη Στυμφαλία), εξημερωμένες αγριόπαπιες (φερμένες από τη Γαλλία, τις τελευταίες επιζώσες αρνήθηκε να τις σφάξει ο πατέρας μου και τις έφαγε η τοπική αλεπού), πολλούς βατράχους (όταν δεν τους έτρωγε ένα νερόφιδο που ερχόταν όταν πείναγε είχαμε νυκτερινή συναυλία!)...

#2

Οι πομόνες (αντλίες υπόγειων νερών) κινούνται με κάποιον ηλεκτροκινητήρα, με τον οποίον συνδέονται με έναν υφασμάτινο ιμάντα. Μια τέτοια αντλία, πολύ απλή, είχε εγκαταστήσει ο πατέρας μου στο πηγάδι του κτήματος (στην Πυργέλα Αργολίδας), όταν σταμάτησε να λειτουργεί το μαγγανοπήγαδο, που και αυτό το πρόλαβα να λειτουργεί, κι αυτό συνδεδεμένο με τον ηλεκτροκινητήρα με ιμάντα!

Στην φωτογραφία, στο πίσω μέρος το μαγγανοπήγαδο, και μπροστά ο γράφων και ο τότε μικρός Pierre Edmond Collaros (γιος του νονού μου Paul Collaros †) - γνωστός δάσκαλος του bridge σήμερα στην Ελβετία!

Παλαιό Φάληρο - το λιμανάκι των ψαράδων

Λένε πως, καθώς περνούν τα χρόνια, αρχίζουμε να μην θυμόμαστε τι φάγαμε ή κάναμε το πρωί ή χθες, αλλά θυμόμαστε πολύ καλά στιγμές από τα πολύ παλιά χρόνια.

Έτσι κι εγώ με το Παλαιό Φάληρο. Θυμάμαι πολύ καλά πώς ήταν η παραλία από το Έδεμ μέχρι τον Φλοίσβο! Κι αυτό υπήρξε αφορμή για μια ολιγόλεπτη διαφωνία με έναν άλλον Φαληριώτη, που μου έλεγε πώς η παραλία γύρω από το λιμανάκι "των ψαράδων" ήταν πάντα έτσι όπως είναι σήμερα, μπαζωμένο. Του είπα ευγενικά πως όχι, αυτός επέμενε, δεν είχα αποδεικτικά στοιχεία, υποκλίθηκα σιωπηρά κι υποχώρησα. Μέχρι να βρω την απόδειξη των αναμνήσεών μου.

Και ιδού (πηγή άγνωστη, η φωτογραφία αλιεύθηκε στο φβ). Φαίνεται ξεκάθαρα η αμφίπλευρη είσοδος στο λιμανάκι. Η προσθήκη παραλίας (χαλίκι, άμμος) από τις δυο πλευρές άλλαξε τις ρευστοδυναμικές συνθήκες και τα θαλάσσια ρεύματα, με αποτέλεσμα να μπαζωθεί όλη η περιοχή και ν' αποκλειστεί τελικά το λιμανάκι...